Niet-onderhandelbaar kader
Het niet-onderhandelbaar kader verhelderen. Een belangrijk element van conflictpreventie!
Het perspectief van de andere proberen innemen is een belangrijke oefening in de interculturele ontmoeting. Maar het is ook niet iets wat je ‘eindeloos’ kan doen. Vroeg of laat bots je op grenzen. Meningen, ideeën of handelingen die voor jou moeilijk liggen of die je eigenlijk niet vindt kunnen. Deze grenzen noemen we ‘het niet-onderhandelbaar kader’ (NOK).
Wat is een niet-onderhandelbaar kader?
Het niet-onderhandelbaar kader is een term uit de justitiële wereld. Het werd in Nederland gebruikt om in de justitiële hulpverlening aan te geven welke aspecten van de begeleiding men enigszins vrij kon bepalen en welke reeds door straffen en wetten vastlagen en dus niet-onderhandelbaar waren. Edwin Hoffman introduceerde deze term in zijn theorie over interculturele communicatie. Volgens hem is alles bespreekbaar in de communicatie behalve datgene wat ingaat tegen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Deze universele waarden vormen een niet-onderhandelbaar kader.
Wat staat er in een niet-onderhandelbaar kader?
Elke organisatie of instelling is verder gebonden aan (Belgische of Europese) wetten en decreten. Dat zijn de rode grenzen: grenzen die van bovenuit zijn opgelegd en waaraan we niets kunnen veranderen in interpersoonlijke contacten. Bijvoorbeeld de leeftijdsbepalingen i.v.m. de leerplicht, de hoogte van uitkeringen ... Groene grenzen zijn dan weer grenzen die door een organisatie zelf bepaald worden, bijvoorbeeld via een huishoudelijk reglement, interne procedures of concrete afspraken. Dit zijn grenzen waar onderhandelaars wel vat op hebben. Het zijn grenzen die in principe veranderbaar zijn, al is niet iedereen hier even bereidwillig toe. Voorbeelden: de specifieke uurregeling van een bepaalde onderwijsinstelling, de afspraken rond aanwezigheid op een cursusaanbod, de mate van stiptheid van afspraken …
We kunnen het niet-onderhandelbaar kader ook doortrekken tot op persoonlijk niveau: zoals gezegd, in het aftasten van het perspectief van de anderen zal je op grenzen botsen. In sommige standpunten of zienswijzen kan je niet meegaan. Daar kan je geen begrip voor opbrengen omdat die zo sterk in strijd zijn met waar je zelf voor staat. Dit deel van je eigen referentiekader wijst op een persoonlijk niet-onderhandelbaar kader. Elke persoon heeft zo’n ruimte, maar de grootte ervan verschilt van persoon tot persoon. Hoe groter de ruimte, hoe minder begrip je kan opbrengen voor al wat anders is.
Hoe werk je in de praktijk met een niet-onderhandelbaar kader?
In de interactie stellen we vast dat:
- bepaalde redenen gemakkelijk geaccepteerd worden omdat deze verklaringen aansluiten bij de eigen zienswijze en referentiekader
- je vaak behoefte hebt aan bijkomende informatie om echt te kunnen uitmaken of iets al dan niet geoorloofd is
- veel, vooral informele, regels vaak niet helder zijn, laat staan geëxpliciteerd zijn
- men wel veronderstelt dat iedereen (volledig en juist) geïnformeerd is, maar dit vaak niet zo is
Formeel communiceren rond het reglement voldoet niet. Je moet creatief zijn in hoe je de regels brengt.
Ik stel vast dat het puur formeel communiceren rond het reglement zeker niet voldoet. Je moet echt creatief zijn in hoe je de regels brengt. Zo hebben we bijvoorbeeld samen met de leerlingen een affichecampagne uitgewerkt rond pesten. Een ander belangrijk punt is dat je veel moet herhalen, constant communiceren, liefst gelinkt aan een moment waarop het (bijna) overschrijden van een specifieke grens zich aandient.
En tenslotte denk ik ook dat je moet beseffen dat je het tijdig doet, dat wil zeggen ‘op voorhand’, voor de feiten en niet puur ‘reactief’, als de grens al overschreden werd. Dan kan je eigenlijk alleen nog maar sanctioneren en dan krijg je zo’n negatieve regel nooit meer overtuigend verkocht.
Getuigenis van Peter, opvoeder in een MPI
Breng wetten, regels en afspraken in kaart
Volgend schema wil je op weg zetten om je eigen niet-onderhandelbaar kader en dat van de organisatie waar je in werkt te verhelderen zodat je het tijdig en vooraf kan gaan communiceren. Een belangrijk element van conflictpreventie! Bron schema: Goesthing
